Zmysłowość - zalety i wady wiedzy zmysłowej
Uczucia, odczucia i idee odgrywają ważną rolę w życiu człowieka. Wiele rzeczy, przedmiotów, zjawisk tego świata można poznawać tylko w kontakcie i sensacji. Sensacja uważa życie zmysłowe za jedyne prawdziwe, a świadomość i umysł opierają się wyłącznie na odczuciach.
Czym jest sensacja?
Sensacja jest jednym z trendów w teorii ludzkiej wiedzy, które powstały z poglądów starożytnych filozofów greckich, którzy uważali, że odczucia i uczucia są najbardziej podstawową i autentyczną formą wiedzy. Zmysłowość (latynoska percepcja) została podzielona na skrajną i umiarkowaną (w niektórych przypadkach uznano wpływ umysłu). Jako doktryna ekstremalna sensacja stała się bardzo popularna w kręgach filozoficznych i zawierała następujące postulaty:
- wszelkie zewnętrzne doświadczenie, wiedza umysłu otrzymuje tylko poprzez odczucia;
- urodzone idee nie istnieją, umysł jest "czystą deską";
- w rozumowaniu nie ma nic, co by nie powstało wcześniej w sensie;
- świat zewnętrzny jest źródłem wiedzy;
- umysł ma tylko znaczenie pochodne.
Sensacja w psychologii
Idee i stanowiska sensacji miały ogromny wpływ na psychologiczną naukę XVIII wieku. Niemiecki fizjolog i psycholog Wilhelm Wundt zaczął rozwijać psychologię eksperymentalną: stworzył eksperymenty, których zadaniem było zidentyfikowanie podstawowych wrażeń, które składają się na architekturę dusze ludzkie . Sensacja w psychologii jest paradygmatem, który wyłonił się z filozoficznej doktryny, która bada życie psychiczne z pierwotnym poleganiem na zmysłowych wrażeniach. Następnie sensacja przekształciła się w psychologię asocjacyjną.
Sensacja w filozofii
Starożytna filozofia, która powstała w starożytnej Grecji, słynęła z różnych szkół i trendów, które mają wpływ na cały świat. Protagoras i Epikur uważani są za pierwszych filozofów, którzy są sensacjonistami. Sensacja w filozofii jest "zmysłowym" kierunkiem rozwiązywania problemów wiedzy o byciu przeciwieństwem racjonalizmu i intelektualizmu, opartych na argumentach rozumu. Sensacja była szeroko rozpowszechniona dopiero pod koniec XVIII wieku. dzięki francuskiemu filozofowi Victorowi Cousinowi.
Wielki wkład w rozwój zmysłowej teorii poznania zawdzięczamy J. Locke'owi, a później francuskiemu opata-filozofowi Etienne Bono de Condillac. J. Locke, oprócz wrażeń sensacyjnych, uważał refleksję za istotną w wiedzy, z którą E. B. de Condillac nie mógł się zgodzić i mówił o refleksji, jakby nie o niezależnym zjawisku, ale składającym się z przetworzonych wrażeń. Główne idee Condillaca na temat życia duchowego:
- Istnieją dwie grupy wrażeń. Pierwsza grupa - słuch, wzrok, węch, smak. Drugi odnosi się do zmysłu dotyku.
- Dotyk odgrywa główną rolę w poznawaniu świata zewnętrznego.
- Duchowe procesy zachodzące niezależnie od wrażeń są iluzją.
- Każda wiedza zawiera uczucie.
Czym różni się empiryzm od sensacji?
Filozofia New Age (XVII - XVIII wiek) napotkała problemy w rozumieniu świata i kryteriach prawdy. Istnieje szybki rozwój głównych trzech kierunków filozofii racjonalizmu, sensacji i empiryzmu. Ścieżki empiryczne i sensacyjne są blisko siebie w swoich podstawowych pozycjach i kontrastują z racjonalizmem. Empiryzm jest metodą, której odkrycie należy do angielskiego filozofa F. Bacona. W sercu empiryzmu jest doświadczenie zmysłowe, jako miara wiedzy i źródło wiedzy.
F. Bacon rozróżniał metody sensacji, racjonalizmu i empiryzmu. Zmysłowiści to "mrówki", zadowoleni z tego, co zebrali. Racjonaliści - "pająki" splatają ze sobą sieć rozumowania. Empirycy - "pszczoły" wyciągają nektar z różnych kolorów, ale mają wyciągnięty materiał zgodnie z ich doświadczeniem i umiejętnościami.
Główne różnice między empiryzmem a sensacją według F. Bacona:
- Empiryzm uznaje znaczenie uczuć, ale w ścisłym związku z umysłem.
- Rozum jest w stanie wydobyć prawdę z doświadczenia zmysłowego.
- Pasywna kontemplacja natury w sensie sensacji zostaje zastąpiona aktywną interwencją w celu poznania tajemnic.
Materialistyczny sensacjonalizm
Uczucia - najważniejsze źródło wiedzy, sensacja opierająca się na tej subiektywnej kategorii, nie była jednorodna, podzielona na idealistyczną sensację i materializm, w tym drugim na wpływ zmysłów na bodźce zewnętrzne, pociągające za sobą wrażenia zmysłowe. Wybitny przedstawiciel materialistycznej sensacji, John Locke.
Idealistyczny sensacjonalizm
W przeciwieństwie do materialistycznego sensacjonalizmu J. Locke'a, deklaruje się idealistyczny sensacjonalizm, zalecany przez filozofów J. Berkeley i D. Hume'a. Idealistyczna sensacja to filozofia, która odrzuca zależność wrażeń od zewnętrznych obiektów. Główne przepisy tego kierunku, sformułowane przez J. Berkeley i D. Hume'a:
- Człowiek nie ma zmysłowego postrzegania materii;
- Pojedyncza rzecz może być postrzegana przez sumę poszczególnych wrażeń.
- Dusza jest rezerwuarem wszystkich idei.
- Osobowość nie może sama siebie poznać, ale wrażenia o sobie mogą dać pewien pomysł.
Sensacja - zalety i wady
Psychologia naukowa zawsze opierała się na koncepcjach filozoficznych, czerpiąc z nich wielowiekowe doświadczenia poznania duszy. Sensacja wpłynęła na kształtowanie psychologii eksperymentalnej i asocjacyjnej. Analiza spektrum uczuć i wrażeń w pracy "Traktat o odczuciach", E. Condillac wniósł znaczący wkład w rozwój nauki, doceniony przez psychologów. W przyszłości psychologia rozpoznała ograniczenia sensacji w procesach wiedzy. Wady sensacji ujawniły się w trakcie eksperymentów:
- Akt myślowy nie jest równoznaczny ze skojarzeniem wrażeń.
- Ludzka świadomość jest znacznie bardziej skomplikowana niż zbiór zmysłowych wrażeń.
- Treść intelektu nie ogranicza się tylko do zmysłowych obrazów i doznań.
- Motywacja behawioralna i rola działania w budowaniu wrażeń nie mogą być wyjaśnione za pomocą sensacji.