Wyższa aktywność nerwowa (GNI) jest procesem neurofizjologicznym, który zachodzi w korze mózgowej i najbliższej podkorowej części mózgu podczas różnych procesów związanych z odruchami warunkowymi. Procesy te obejmują tworzenie, funkcjonowanie i wymieranie odruchów, nie tylko u ludzi, ale także u zwierząt. Cechy wyższej aktywności nerwowej człowieka zostały zbadane i wytypowane przez IP Pawłowa.
Wśród podstawowych koncepcji wyższej aktywności nerwowej są przede wszystkim tymczasowe połączenie i odruch warunkowy. Udowodniono, że działalność każdego z ludzkich oddziałów OUN jest odruchowa i wykonuje funkcje sygnałowe, co pozwala ciału reagować na bodźce warunkowe, które są fizjologią wyższej aktywności nerwowej.
Zgodnie z doktryną wyższej aktywności nerwowej, całość składa się tylko z dwóch procesów: pobudzenia i hamowania. Pierwszy z nich stanowi podstawę do formowania pewnych połączeń temporalnych i odruchów warunkowych, ale jeśli odruch warunkowy ostatecznie nie jest wspierany bezwarunkowo, wówczas następuje jego wymarcie. To wygaśnięcie jest procesem hamowania.
Istnieje tylko pięć praw, które tworzą cechy wyższej aktywności nerwowej. Należą do nich następujące stwierdzenia:
Wyższa aktywność nerwowa zawsze podlega tym prawom i dotyczy to nie tylko ludzi, ale także zwierząt, jak udowodnił Pavlov ze swoim słynnym psem Pawłowem.
Zachowanie i wyższa aktywność nerwowa są nierozerwalnie związane. Potwierdza to teorię typów DN, czyli pełną ilość wrodzonych i nabytych właściwości układu nerwowego. W zależności od przebiegu procesów pobudzenia i hamowania Pawłow wyróżnił cztery główne typy, które różnią się zdolnością do przystosowania się do sytuacji i odpornością na stres.
Doktryna rodzajów aktywności nerwowej stanowi okazję do głębszego studiowania procesów umysłowych i odgrywa ważną rolę w rozwoju współczesnych nauk.