Teorie psychologiczne osobowości łączą w sobie naukowe założenia, zarówno dotyczące natury rozwoju człowieka, jak i jego mechanizmu. Dzięki nim możliwe jest przewidywanie przyszłych zachowań poszczególnych osób.
Odpowiadają na następujące serie pytań:
Psychodynamiczna teoria Freuda. Według niego nikt nie ma wolnej woli. Zachowanie jest z góry określone przez agresywne i seksualne pragnienia ("id"). Myśli osobowość pozbawiona obiektywności. Jesteśmy zakładnikami świadomości i tylko poprzez sny, hipnozę, poślizg, można zobaczyć prawdziwą twarz.
Uczeń Freuda, G. Jung, opracował analityczną teorię, zgodnie z którą nabywamy umiejętności życiowe, umiejętności wynikające z pamięci genetycznej, czyli od przodków. W osobowości dominuje nieświadomość.
Podstawowe psychologiczne teorie rozwoju osobowości obejmują hipotezy humanistyczne. Zgodnie z naukami C. Rogersa, osobowość przestaje się rozwijać, gdy przestaje ona wykonywać swoją zawodową pracę. Każda osoba ma potencjał, który musi ujawnić przez całe życie. Pomoże to stać się tym, który maksymalizuje dostępne umiejętności i talenty.
Teoria kognitywna została zaproponowana przez J. Kelly'ego. Był zdania, że tylko dzięki własnemu środowisku dana osoba może się rozwijać. Na jego zachowanie wpływają jego dane intelektualne.
Współczesne psychologiczne teorie osobowości są behawioralne. Osobiście nie ma genetycznie ani psychologicznie odziedziczonej informacji. Jego właściwości kształtowane są na podstawie umiejętności społecznych, odruchów typu behawioralnego.