Dysonans poznawczy determinuje stan jednostki, charakteryzujący się niekonsekwencją i sprzecznymi poglądami, przekonaniami, postawami i warunkami zewnętrznymi. Autorem teorii i samej koncepcji dysonansu poznawczego jest L. Festinger. Nauczanie to opiera się na pragnieniu osoby do stanu komfortu psychicznego. Tylko podążając ścieżką osiągania celów i sukcesów, człowiek czerpie satysfakcję z życia. Dysonans jest stan wewnętrznego dyskomfortu, spowodowany sprzecznościami między upartymi ideami jednostki a nowymi faktami lub warunkami. To odczucie wywołuje pragnienie pobudzenia procesu poznawania, aby upewnić się, że prawda o nowych informacjach jest prawdziwa. Teoria dysonansu poznawczego Festingera wyjaśnia sytuacje konfliktowe, które powstały w systemie poznawczym pojedynczej osoby. Główne sprzeczne poglądy w umyśle osoby to rozbieżności religijne, ideologiczne, wartościowe, emocjonalne i inne.
Ten warunek może wystąpić z następujących powodów:
Współczesna psychologia bada stan dysonansu poznawczego, aby wyjaśnić i zbadać stan wewnętrznej niespójności, która powstaje w pojedynczej osobie lub grupie ludzi. Osoba, po zgromadzeniu pewnego doświadczenia życiowego, musi działać przeciw niemu, zgodnie z zmieniono warunki. Powoduje to uczucie dyskomfortu. Aby osłabić to uczucie, ktoś idzie na kompromisy, próbując wygładzić wewnętrzny konflikt.
Przykładem dysonansu poznawczego może być każda sytuacja, która zmieniła plany danej osoby. Na przykład: osoba zdecydowała się wyjechać z miasta na piknik. Przed wyjściem zobaczył, że pada. Mężczyzna nie spodziewał się opadów, zmieniły się warunki jego podróży. Tak więc deszcz stał się źródłem dysonansu poznawczego.
Jest zrozumiałe, że każda osoba chciałaby zmniejszyć dysonans i, jeśli to możliwe, całkowicie go wyeliminować. Można to osiągnąć na trzy sposoby: zmieniając swój element behawioralny, zmieniając poznawcze elementy czynników zewnętrznych lub wprowadzając nowe elementy poznawcze do swojego doświadczenia życiowego.