Obrzęk płuc jest poważnym stanem patologicznym, w którym płyn gromadzi się w przestrzeniach tkanki płucnej i pęcherzykach płucnych poza naczyniami krwionośnymi, co prowadzi do dysfunkcji płuc. Występuje, gdy zamiast powietrza płuca zaczynają wypełniać się płynem surowiczym, który wycieka z naczyń. Może to być spowodowane nadmiernym ciśnieniem w naczyniach krwionośnych, brakiem białka we krwi lub niemożnością zatrzymania płynu w osoczu.
Ważna jest prawidłowość rozróżnienia między objawami śródmiąższowego obrzęku płuc a pęcherzykowym obrzękiem płuc, które są rozróżniane jako dwa etapy procesu patologicznego.
W przypadku śródmiąższowego obrzęku płuc, który odpowiada objawom astmy oskrzelowej, płyn przenika wszystkie tkanki płuc. To znacznie pogarsza warunki wymiany tlenu i dwutlenku węgla pomiędzy powietrzem pęcherzyków płucnych a krwią, powodując wzrost oporu płuc, naczyń krwionośnych i oskrzeli. Atak astmy mięśnia sercowego (śródmiąższowego obrzęku płuc) występuje najczęściej w nocy lub we wczesnych godzinach porannych. Pacjent budzi się z poczucia braku powietrza, przyjmuje wymuszoną pozycję siedzącą, jest podekscytowany, odczuwa strach. Występuje duszność, napadowy kaszel, sinica ust i paznokci, chłodzenie kończyn, wysokie ciśnienie krwi, tachykardia. Czas trwania takiego ataku waha się od kilku minut do kilku godzin.
Dalszy rozwój procesu, związany z infiltracją płynu do jamki pęcherzyków płucnych, prowadzi do pęcherzyków płucnych. Ciecz zaczyna niszczyć substancję ochronną, która wyściela pęcherzyki od wewnątrz, w wyniku czego pęcherzyki krwi sklejają się, zalewane obrzękiem. Na tym etapie powstaje stabilna pianka białkowa, która zaczyna blokować światło oskrzeli, co prowadzi do zmniejszenia zawartości tlenu we krwi i niedotlenienia. Obrzęk pęcherzykowy płuc charakteryzuje się ciężką niewydolnością oddechową, występuje silna duszność z wyraźnym świszczącym oddechem, sinicą, wilgocią skóry. Na ustach pojawia się piana z różowawym odcieniem ze względu na obecność elementów krwi. Często świadomość pacjentów jest zdezorientowana, może wystąpić śpiączka.
Obrzęk płucW zależności od przyczyny i pochodzenia izolowany jest kardiogenny i niekardiogenny obrzęk płuc.
Kardiogenny obrzęk płuc występuje w chorobach serca i jest z reguły ostry. Może to być przejawem niewydolności lewej komory serca z zawałem mięśnia sercowego, kardiomiopatią, niedomogą mitralną, wadami serca aorty, zwężeniem zastawki dwudzielnej i innymi chorobami. W tym przypadku zwiększone ciśnienie hydrostatyczne w kapilarach płucnych powstaje w wyniku wzrostu ciśnienia w żyle płucnej, co powoduje obrzęk.
Niekardiologiczny obrzęk płuc jest spowodowany wzrostem przepuszczalności naczyń w płucach, co prowadzi do przenikania płynu do przestrzeni płucnej. Może być związane z innymi stanami klinicznymi: zapalenie płuc, sepsa, aspiracja treści żołądkowej itp.
Występuje także toksyczny obrzęk płuc wywołany działaniem substancji toksycznych na tkankę płucną. Najczęściej ten stan jest spowodowany zatruciem tlenkiem azotu. Podczas tego procesu wyróżnia się kilka etapów: odruch, stan ukrytych zjawisk, rozwój kliniczny i odwrotny. Na początkowym etapie następuje reakcja odruchowa pod wpływem działania substancji: podrażnienie błon śluzowych, kaszel i ból w oczach. Wtedy objawy znikają, nadchodzi ukryta faza, która trwa od dwóch godzin do dnia. Następnie pojawiają się objawy, takie jak zwiększone oddychanie, mokry kaszel z świszczącym oddechem, sinica i tachykardia. W łagodnych przypadkach i przy szybkim leczeniu trzeciego dnia po zatruciu stan zostaje znormalizowany.